مالیات سوپرمارکت: همه چیز از دخل و خرج تا معافیت‌ها
این روزا که هر چی می‌خریم و می‌فروشیم، یه ردی ازش تو سیستم می‌مونه، بحث مالیات از نون شب واجب‌تر شده. مخصوصاً برای شمایی که هر روز سر و کارتون با دخل و خرج و حساب و کتابه و کلی تراکنش ریز و درشت دارید. شاید فکر کنید مالیات سوپرمارکت یه چیز پیچیده‌ست، ولی نگران نباشید! ما اینجا هستیم تا به زبون خودمون توضیح بدیم که این داستان مالیات چیه و چطور می‌تونید هم کاسبیتون رو درست و حسابی بچرخونید، هم با اداره مالیات به مشکل نخورید.
اول از همه، مالیات بر درآمد مشاغل یعنی چی؟
تصور کنید مغازه شما رو. هر روز صبح کرکره رو میدید بالا و شروع می‌کنید به فروش. هم جنس می‌فروشید، هم شاید یه چای و قهوه هم به مشتری‌هاتون بدید. اینا میشه “درآمد” شما. حالا برای اینکه این جنس‌ها رو بیارید تو مغازه، یا اجاره مغازه رو بدید، یا به شاگردتون حقوق بدید، یه سری پول خرج می‌کنید. اینا هم میشه “هزینه”هاتون.
حالا اگه “درآمد”تون رو از “هزینه”هاتون کم کنید، یه پولی می‌مونه که بهش میگن “سود خالص”. مالیات مشاغل همون درصدی از همین سود خالصه که باید سر سال به دولت بدید. به همین سادگی! پس مالیات یه پولی نیست که همین‌جوری از جیبتون دربیارید بدید، بلکه سهم دولت از سودیه که شما کاسبی کردید.
چطوری حساب و کتاب مالیات سوپرمارکت رو انجام بدیم؟
اینجاش یه کم شاید حوصله سربر باشه، ولی خیلی هم سخت نیست. یه چند تا مرحله داره که اگه رعایت کنید، خیالتون راحته:
➕ اولین قدم: پرونده مالیاتی باز کنید!
اگه تازه سوپرمارکت زدید، یا اگه قبلا پرونده مالیاتی نداشتید و فکر می‌کردید کسی باهاتون کاری نداره، همین الان دست به کار شید. این کار مثل گرفتن جواز کسبه. باید برید اداره مالیاتی محل کسبتون، یه سری مدارک هویتی و مربوط به مغازه رو بدید و یه پرونده تشکیل بدید. بعدش هم باید حتما تو سایت سازمان امور مالیاتی (www.tax.gov.ir) یه پرونده الکترونیکی برای خودتون بسازید. این جوری، دیگه اداره مالیات شما رو می‌شناسه و خودش هم بهتون کمک می‌کنه که کارتون رو درست انجام بدید.
➕ درآمدها و هزینه‌ها رو بنویسید (دقیق بنویسید!)
این مهم‌ترین بخش کاره! شما باید همه دخل و خرجتون رو ریز به ریز بنویسید. هر جنسی که می‌فروشید، هر پولی که بابت اجاره مغازه یا حقوق کارگر یا خرید خود جنس‌ها پرداخت می‌کنید، باید تو دفترهای قانونی یا بهتر از اون، تو یه نرم‌افزار حسابداری فروشگاهی ثبت بشه. اینجوری هم خودتون می‌دونید چقدر سود کردید، هم اگه فردا روزی ازتون خواستن، می‌تونید با مدرک نشون بدید.
➕ سود سالانه رو مشخص کنید.
خب، حالا که هم دخلتون رو نوشتید هم خرجتون رو، یه حساب دو دو تا چهار تا می‌کنید. خرج‌ها رو از دخل کم می‌کنید. هر چی موند، میشه سود شما برای اون سال.
➕ از معافیت‌ها استفاده کنید.
خبر خوب اینه که یه بخشی از سود شما، معاف از مالیاته! یعنی لازم نیست بابت اون بخش مالیات بدید. این مبلغ هر سال توسط دولت تعیین میشه. مثلاً برای درآمد سال 1403 (که سال 1404 باید مالیاتش رو بدید)، تا ۱۰۰ میلیون تومان از سودتون معاف از مالیاته. این مثل یه تخفیف خوب روی پولی که سود کردید.
➕ حساب مالیات رو با نرخ پلکانی انجام بدید.
پولی که از سودتون موند (بعد از کسر اون بخش معاف)، حالا باید مالیاتش رو حساب کنید. این مالیات به صورت پلکانیه. یعنی چی؟ یعنی هر چی سودتون بیشتر باشه، درصد مالیاتش هم یه ذره بیشتر میشه. مثلاً برای سال 1402، سودهای تا ۲۰۰ میلیون تومن رو ۱۵ درصد، ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلیون تومن رو ۲۰ درصد و بالای ۴۰۰ میلیون تومن رو ۲۵ درصد مالیات می‌گرفتن.
➕ مالیات رو به موقع پرداخت کنید.
بعد از اینکه مالیاتتون محاسبه شد، باید تو مهلتی که اداره مالیات تعیین می‌کنه، اون رو پرداخت کنید. اگه دیر کنید، جریمه میشید!
سوپرمارکت شما جزء کدوم دسته مالیاتیه؟ (معمولاً دسته سوم!)
اداره مالیات کاسب‌ها رو به سه دسته تقسیم کرده. تکالیف مالیاتی دسته دوم و سوم، خیلی ساده‌تر از دسته اوله. خیالتون راحت، معمولاً اکثر سوپرمارکت‌ها تو دسته سوم مالیاتی قرار می‌گیرند. این یعنی کارتون برای ثبت و ضبط ساده‌تره.
- ✔ دسته اول: اینا شامل اونایی میشن که فروش خیلی بالایی دارن (مثلاً تو دو سال اخیر، بالای ۳۰ میلیارد تومن فروش داشتن) یا کارشون خیلی خاصه (مثل واردکننده‌ها، صادرکننده‌ها، هتل‌های خیلی بزرگ، صرافی‌ها و بیمارستان‌ها).
- ✔ دسته دوم: اونایی هستن که فروش‌شون تو دو سال گذشته بین ۱۰ تا ۳۰ میلیارد تومن بوده.
- ✔ دسته سوم: و این دسته شامل تمام سوپرمارکت‌ها و بقیه کاسب‌هایی میشه که تو دسته اول و دوم نیستند و فروش‌شون تو دو سال گذشته کمتر از ۱۰ میلیارد تومن بوده.
نکته: وقتی پرونده باز می‌کنید، دسته مالیاتی رو انتخاب می‌کنید و تا سه سال حق تغییرش رو ندارید.
معافیت مالیاتی: یه خبر خوش برای سوپرمارکت‌دارها!
همونطور که گفتیم، یه بخش از سود سالانه شما از مالیات معافه. برای اینکه بتونید از این معافیت استفاده کنید، یه شرط اصلی داره: باید اظهارنامه مالیاتی یا فرم تبصره ماده ۱۰۰ رو سر وقت بفرستید. اگه این کار رو نکنید، از این تخفیف بزرگ محروم میشید.
برای مثال، اگه شما یه سوپرمارکت دارید و دو نفر همکار هستید (شریکید)، به جز زن و شوهرها، می‌تونید از دو تا معافیت جداگانه استفاده کنید. حتی اگه خانم سرپرست خانوار هستید یا معلولیت شدیدی دارید، معافیت‌های خاصی براتون در نظر گرفته شده، البته به شرط اینکه دخل و خرجتون خیلی فضایی نباشه.
آیا دستگاه کارتخوان هم مالیات داره؟ (نه بابا، خود دستگاه مالیات نداره!)
یه باور غلطی که بین بعضی کاسب‌ها هست، اینه که فکر می‌کنن دستگاه کارتخوان (پوز) خودش مالیات داره. نه، اینطور نیست! دستگاه کارتخوان، مثل ترازو یا یخچال مغازه، یه ابزاره. این دستگاه فقط کمک می‌کنه که پول خرید مشتری از کارتش بیاد به حساب شما و اطلاعات این تراکنش به صورت خودکار به اداره مالیات فرستاده بشه. این جوری دولت می‌فهمه که چقدر فروش داشتید.
یادتونه چند وقت پیش دولت گفت همه باید کارتخوانشون رو به سامانه مالیاتی وصل کنن؟ خب اگه این کار رو نمی‌کردید، دستگاهتون مسدود می‌شد. این به خاطر همون شفافیت بود.
حتی حواستون باشه که اگه کسی با کارت به کارت برای شما پول می‌فرسته، اگه تعداد یا مبلغ این کارت به کارت‌ها خیلی زیاد باشه و به حسابی بیاد که به کارتخوان شما وصله و اداره مالیات اون رو یه حساب تجاری می‌دونه، ممکنه اون پول رو هم درآمد شما حساب کنه و بابتش مالیات بگیرید! پس خیلی حواستون به تراکنش‌های بانکی و حساب‌های وصل به کارتخوان باشه. مثلاً اگه قرار بود یه دوستتون یه پولی بهتون قرض بده، سعی کنید به حساب شخصی خودتون واریز کنه، نه حسابی که دخل سوپرمارکت توشه!
چقدر پرونده مالیاتی تشکیل دادن مهمه؟ (خیلی زیاد!)
تصور کنید وارد یه مغازه جدید میشید. اولین چیزی که می‌پرسید چیه؟ مثلاً “جواز دارید؟”. تشکیل پرونده مالیاتی هم تقریباً همینه. شما به عنوان صاحب سوپرمارکت، باید تو چهار ماه اولی که کسب‌وکارتون رو شروع می‌کنید، به اداره مالیات خبر بدید و پرونده تشکیل بدید.
اگه این کار رو تو مهلتش انجام ندید، دو تا اتفاق بد میفته:
- ✔ یه جریمه نقدی ۱۰ درصدی روی مالیاتتون میاد.
- ✔ مهم‌تر از اون، تا وقتی که اداره مالیات خودش پیداتون کنه، از همه تخفیف‌ها و معافیت‌های مالیاتی محروم میشید! این یعنی همون تخفیف ۱۰۰ میلیون تومنی سود رو هم از دست میدید. (البته اگه جواز کسب داشته باشید، این جریمه شامل حالتون نمیشه.)
ارسال اظهارنامه (یا یه فرم ساده‌تر): وظیفه سالانه شما!
هر سال، معمولاً تا آخر خرداد ماه، شما به عنوان صاحب سوپرمارکت باید یه فرمی به اسم اظهارنامه مالیاتی رو پر کنید و بفرستید برای اداره مالیات. تو این فرم، همه دخل و خرج و سودتون رو برای سال گذشته می‌نویسید.
البته یه خبر خوب برای سوپرمارکت‌های کوچیک و اونایی که فروش‌شون خیلی زیاد نیست (مثلاً برای فروش سال 1403، اگه مجموع فروشتون کمتر از ۲۱ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومن بوده باشه که در سال 1404 باید اظهارش کنید)، می‌تونید به جای اظهارنامه کامل، از یه فرم خیلی ساده‌تر به اسم فرم تبصره ماده ۱۰۰ استفاده کنید. خوبی این فرم اینه که هم پر کردنش راحت‌تره، هم دیگه لازم نیست اداره مالیات حساب و کتابتون رو “حسابرسی” کنه و گیر بده.
مهم: چه اظهارنامه پر می‌کنید، چه فرم تبصره ماده ۱۰۰، خیلی دقت کنید. اگه لازم شد، حتماً از یه حسابدار یا مشاور مالیاتی کمک بگیرید. یه اشتباه کوچیک می‌تونه منجر به مالیات‌های سنگین و جریمه‌های الکی بشه.
نرم‌افزار حسابداری: آچار فرانسه مالیات شما!
تا حالا شده ته سال بشینید و ساعت‌ها سر و کله بزنید با قبض‌ها و فاکتورهای ریز و درشتتون تا دخل و خرج رو دربیارید؟ خب دیگه اون دوران تموم شده! الان نرم‌افزارهای حسابداری فروشگاهی مخصوص سوپرمارکت‌ها هستن که کار شما رو خیلی راحت می‌کنن.
با استفاده از یه نرم‌افزار خوب، مثل نرم‌افزار دشت سپیدار سیستم (که خیلیا میشناسنش)، می‌تونید همه فروش‌هاتون، خریدها، هزینه‌ها، حتی موجودی انبارتون رو تو سیستم ثبت کنید. اینجوری هر وقت بخواید می‌دونید چقدر سود کردید و آخر سال هم خود نرم‌افزار براتون گزارش‌های مالیاتی رو حاضر و آماده می‌ده. تازه، اگه یه خرید کارتخوان اندرویدی یا یک خرید کارتخوان سیار دارید که با نرم‌افزار فروشگاهی‌تون یکپارچه میشه، که دیگه نور علی نوره! حساب و کتاب‌ها همه به صورت اتوماتیک ثبت میشه و دیگه جای نگرانی نیست. این جور نرم‌افزارها واقعاً یه دستیار حسابدار قوی برای شما هستند.
چند تا نکته کوچیک برای اینکه مالیاتتون کمتر شه و گیر نیفتید:
- ✔ کارتخوان فقط برای کار مغازه! همونطور که گفتیم، دستگاه کارتخوان رو فقط برای فروش اجناس سوپرمارکتتون استفاده کنید. اگه پرایدتونو فروختید یا از کسی قرض گرفتید، پولشو با کارتخوان مغازه نگیرید!
- ✔ کد مالیاتی‌تون رو چک کنید. هر صنفی یه کد مالیاتی (بهش میگن اینتاکد) و یه ضریب سود خاص داره. برای سوپرمارکت‌ها، ضریب سود ۸.۵ درصد و کدش ۲۲۶۰۱۳۳ هست. مطمئن شید که اداره مالیات این ضریب رو براتون درست لحاظ کرده. این ضریب روی سودی که اداره مالیات ازتون انتظار داره حساب باز می‌کنه.
- ✔ فیش و قبض و فاکتور رو نگه دارید. تمام هزینه‌هایی که برای مغازه می‌کنید (اجاره، قبض آب و برق و گاز، هزینه‌های تعمیر، حتی پول خرید خود جنس‌ها) رو فاکتور و مدرکشو نگه دارید. اینا همون چیزایین که سود شما رو کم می‌کنن و مالیاتتون رو پایین میارن.
- ✔ اظهارنامه رو سروقت بفرستید. همون مهلت آخر خرداد رو جدی بگیرید تا هم جریمه نشید، هم از معافیت‌ها استفاده کنید.
- ✔ اگه شک دارید، بپرسید. اگه هر جایی تو حساب و کتاب مالیاتتون شک داشتید یا سوالی براتون پیش اومد، حتماً از یه حسابدار یا مشاور مالیاتی خبره بپرسید. اینا کارشون اینه و کمک می‌کنن که اشتباهی نکنید. اشتباه تو مالیات، گاهی خیلی گرون تموم میشه!
جمع‌بندی (یه خلاصه از تمام حرف‌ها)
خلاصه اینکه، مالیات سوپرمارکت اونقدر که به نظر میاد ترسناک نیست. در واقع همون مالیات بر درآمدیه که شما بابت سودی که از کاسبیتون در میارید، باید به دولت بدید.
مهم‌ترین کارهایی که باید انجام بدید ایناست:
- ✔ پرونده مالیاتی تشکیل بدید (هم فیزیکی، هم تو سایت).
- ✔ همه دخل و خرجتون رو دقیق بنویسید (با نرم‌افزار حسابداری خیلی راحت‌تره).
- ✔ اظهارنامه یا فرم تبصره ماده ۱۰۰ رو سروقت بفرستید تا از معافیت‌ها و تخفیف‌ها استفاده کنید و جریمه هم نشید.
- ✔ حواستون به دستگاه کارتخوان و حساب بانکی مرتبطش باشه که فقط برای کار مغازه باشه.
- ✔ هر سوالی داشتید، از کارشناس مالیاتی بپرسید.
با رعایت همین چند تا نکته ساده، هم خیالتون راحته که کارتون قانونیه، هم از جریمه‌ها و مشکلات مالیاتی خلاص میشید و با خیال راحت به کسب‌وکار پررونقتون ادامه میدید. مالیات دادن یعنی کمک به ساختن کشور، پس وقتی آگاهانه و درست پرداخت بشه، هم به نفع شماست، هم به نفع جامعه.
سوالات متداول درباره مالیات سوپرمارکت‌ها
۱. من تازه سوپرمارکت زدم، باید چیکار کنم؟
اولین کار اینه که ظرف چهار ماه از شروع فعالیتتون برید اداره مالیات و تشکیل پرونده بدید. بعد هم تو سایت tax.gov.ir پرونده الکترونیکی بسازید.
۲. دستگاه کارتخوانم مالیات داره؟
نه، خود دستگاه کارتخوان مالیات نداره. دستگاه کارتخوان فقط یه ابزار برای شناسایی درآمد شماست. مالیاتی که پرداخت می‌کنید، مالیات بر درآمدیه که از طریق همین تراکنش‌ها به دست میارید.
۳. اگه دخل و خرجم رو ثبت نکنم چی میشه؟
اگه دخل و خرجتون رو ثبت نکنید و اظهارنامه نفرستید، علاوه بر جریمه، از همه معافیت‌های مالیاتی محروم میشید و اداره مالیات خودش براتون مالیات رو به صورت علی‌الرأس (یعنی بر اساس اطلاعات خودشون) محاسبه می‌کنه که ممکنه خیلی بیشتر از مالیات واقعی شما باشه.
۴. اگه پول شخصی بریزه به حساب متصل به کارتخوان چی؟
اگه پولی که به حساب بانکی متصل به کارتخوان شما واریز میشه، ماهیت تجاری نداشته باشه (مثلاً فروش ماشین شخصی یا قرض)، باید مدارک لازم رو برای اداره مالیات نگه دارید تا بتونید ثابت کنید این پول درآمد کسب‌وکار نبوده. وگرنه ممکنه مالیات براتون بخوره.
۵. چطور می‌تونم مالیات کمتری بدم (قانونی)؟
با دقت تمام درآمدها و هزینه‌هاتون رو ثبت کنید. اظهارنامه رو سر وقت بفرستید تا از معافیت‌ها استفاده کنید. از مشاور مالیاتی خوب کمک بگیرید. مطمئن شید که کد مالیاتی (اینتاکد) و ضریب سود صنفتون درست اعمال شده.
۶. برای سوپرمارکت من، استفاده از اظهارنامه بهتره یا فرم تبصره ماده ۱۰۰؟
اگه مجموع فروشتون تو سال گذشته (۱۴۰۳) کمتر از ۲۱ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومن بوده، می‌تونید از فرم تبصره ماده ۱۰۰ استفاده کنید که ساده‌تره و نیازی به حسابرسی مالیاتی نداره. اما اگه فروشتون بیشتر بوده، باید اظهارنامه کامل بدید. بهتره با یه حسابدار مشورت کنید.
