آیا تا به حال برای شما پیش آمده که تراکنشی انجام دهید و مبلغ از حساب شما کسر شود، اما به حساب فروشنده واریز نشود؟ یا اینکه به دلیل وارد کردن مبلغ اشتباه، دچار ضرر مالی شوید؟ متأسفانه، با وجود حجم بالای تراکنش‌های روزمره، احتمال وقوع چنین اشتباهاتی بالاست. اما سیستم بانکی کشور با تعریف دو شناسه کلیدی، یعنی کد پذیرنده و کد پایانه دستگاه کارتخوان چیست؟، امکان پیگیری قانونی و حل اختلافات مالی ناشی از تراکنش‌های انجام‌شده را فراهم کرده است.
شمارتو بذار، یک تومان تخفیف بگیر
مطالعه این مقاله به شما کمک می‌کند تا با درک کامل این مفاهیم، هنگام خرید کارتخوان سیار و در مواجهه با مشکلات تراکنش‌ها و نیاز به تعمیر دستگاه کارتخوان، دقیقاً بدانید چگونه باید پیگیری کنید و از ضررهای احتمالی جلوگیری نمایید.
کد پذیرنده دستگاه کارتخوان چیست؟
کد پذیرنده (Acquirer Code)، که به عنوان شماره پذیرنده نیز شناخته می‌شود، در واقع هویت اصلی صاحب دستگاه کارتخوان در سیستم بانکی و شبکه‌های پرداخت است. این شناسه یکتا، هنگام ثبت‌نام و دریافت دستگاه پوز، به نام شخص حقیقی (فرد خریدار) یا شخص حقوقی (کسب‌وکار) ثبت می‌شود.
مهمترین ویژگی این کد، یکتایی برای کل مجموعه است؛ به این معنی که اگر یک فرد یا شرکت، چندین دستگاه کارتخوان را برای شعب مختلف خود در سراسر کشور تهیه کند، تمام این دستگاه‌ها صرف‌نظر از مدل یا مکان جغرافیایی، تحت همان یک کد پذیرنده واحد قرار می‌گیرند. در واقع، این کد نشان می‌دهد که تمام تراکنش‌هایی که از طریق پایانه‌های مختلف انجام می‌شود، نهایتاً به حساب چه کسی یا چه نهادی واریز خواهد شد.
با استعلام و پیگیری این کد، می‌توان به اطلاعات مالک اصلی دستگاه دست پیدا کرد و در امور مالیاتی از آن استفاده نمود. این شناسه، زیربنای ارتباطی بین پذیرنده و شرکت‌های خدمات پرداخت است و هر فرد می‌تواند یک کد پذیرنده از یک شرکت داشته باشد، اما این کد به چندین کد پایانه (ترمینیال) مرتبط خواهد بود.
کد پایانه (کد ترمینال) در تراکنش چیست؟
کد پایانه (Terminal Code)، که عموماً با نام‌های شماره ترمینال یا کد ترمینال نیز شناخته می‌شود، حکم شناسنامه انحصاری هر دستگاه کارتخوان (POS) را دارد. این شناسه، برخلاف کد پذیرنده که مربوط به مالک کسب‌وکار است، به‌صورت اختصاصی به یک دستگاه فیزیکی در یک موقعیت مکانی مشخص تخصیص داده می‌شود.
این کد توسط شرکت ارائه‌دهنده خدمات پرداخت (PSP) صادر می‌گردد و پیش‌نیاز اصلی برای فعال‌سازی و شروع استفاده از دستگاه یا درگاه پرداخت است. کارکرد اصلی کد پایانه، مکان‌یابی و شناسایی دقیق محل انجام تراکنش است. به عنوان مثال، اگر یک فرد دارای چندین دستگاه در شعب مختلف (مثلاً با کارتخوان اندرویدی در سه فروشگاه مجزا) باشد، تمام این دستگاه‌ها کد پذیرنده یکسانی دارند، اما هر کدام دارای کد پایانه‌ی منحصر به فردی هستند.
این ویژگی به خریداران، فروشندگان، و در نهایت مراجع قضایی و سیستم بانکی، این امکان را می‌دهد تا در صورت بروز هرگونه مشکل یا کلاهبرداری، دستگاه کارتخوانی که تراکنش در آن انجام شده را به‌صورت نقطه‌ای شناسایی کرده و پیگیری‌های لازم را با دقت بالا انجام دهند. در نتیجه، کد پایانه نقشی حیاتی در شفافیت و نظارت بر تراکنش‌های خرد و کلان ایفا می‌کند.
کاربردهای ضروری کد پذیرنده و کد ترمینال دستگاه کارتخوان
به‌طورکلی، هدف اصلی از تعریف کد پذیرنده و کد پایانه دستگاه پوز، پیگیری تراکنش‌های انجام‌شده با استفاده از این دستگاه‌ها است. در شرایط معمول، نیازی به این کدها نیست، اما در زمان بروز مشکل، اهمیت آن‌ها آشکار می‌شود.
|
مورد استفاده |
توضیح کاربرد |
|
پیگیری تراکنش ناموفق یا اشتباه |
در صورتی که تراکنش ناموفق باشد و مبلغ کسر شود اما طی ۷۲ ساعت بازنگردد یا مبالغ اشتباه (یک صفر اضافه) وارد شده باشد. |
|
حل اختلافات و کلاهبرداری |
در مواردی نظیر برداشت‌های غیرقانونی، سوء استفاده از حساب مشتریان یا عدم ارسال کالا پس از خرید دستگاه پوز. |
|
اثبات ادعا |
با ارائه این کدها به مراجع قضایی یا سیستم بانکی، می‌توان اطلاعات دقیق تراکنش شامل تاریخ، ساعت و جزئیات مربوطه را به عنوان مدرک ارائه داد. |
|
سهولت پیگیری برای خریداران |
داشتن شماره ترمینال کارتخوان نسبت به شماره پذیرنده آن برای پیگیری ضروری‌تر است، زیرا محل دقیق انجام تراکنش را مشخص می‌کند. |
نحوه دسترسی و دریافت کدهای پذیرنده و پایانه
دسترسی به شناسه‌های حیاتی تراکنش، یعنی کد پذیرنده و کد پایانه دستگاه کارتخوان، بسته به موقعیت شما (به عنوان خریدار یا صاحب دستگاه/فروشنده)، از طریق کانال‌های مختلفی امکان‌پذیر است. شناخت این مسیرها برای پیگیری‌های آتی کاملاً ضروری است.
۱. آسان‌ترین راه: استخراج از رسید کاغذی کارتخوان
ساده‌ترین و سریع‌ترین روش برای هر دو طرف تراکنش (خریدار و فروشنده)، رجوع به رسید چاپی است. هنگام انجام تراکنش، دستگاه پوز یک رسید برای مشتری و یک رسید برای فروشنده چاپ می‌کند و این کدها معمولاً در بالاترین بخش این رسیدها، کنار اطلاعاتی نظیر تاریخ و زمان، درج می‌شوند.
گرچه بسیاری از دستگاه‌ها، تنها کد پایانه (شماره ترمینال) را روی رسید مشتری چاپ می‌کنند، اما این روش همچنان اصلی‌ترین و سریع‌ترین منبع برای به‌دست آوردن این شناسه حیاتی است. فروشندگان باید اطمینان حاصل کنند که دستگاه آن‌ها دارای لوازم جانبی کارتخوان کافی مانند کاغذ رول رسید است تا این مدارک مهم همیشه در دسترس باشند.
۲. بررسی جزئیات سوابق بانکی (مخصوص خریداران)
اگر رسید کاغذی در دسترس نباشد، خریداران می‌توانند از طریق سیستم‌های الکترونیکی بانکی اقدام کنند. در برخی از پیامک‌های بانکی که پس از کسر وجه ارسال می‌شود، ممکن است در انتهای متن، شماره‌ای به عنوان «شماره پایانه» ذکر شده باشد. همچنین، با مراجعه به بخش صورتحساب‌ها یا سوابق تراکنش در اپلیکیشن موبایل بانک یا پنل اینترنت بانک، می‌توانید جزئیات ریز هر تراکنش را مشاهده کنید؛ در توضیحات تراکنش‌های موفق یا ناموفق، معمولاً فیلدی با عنوان صریح «شماره پایانه» و گاهی اوقات «شماره پذیرنده» قابل رؤیت است.
۳. دریافت مستقیم از منوی دستگاه پوز (مخصوص فروشندگان)
برای صاحبان دستگاه کارتخوان، منوی داخلی دستگاه ساده‌ترین مسیر است. تمامی دستگاه‌های کارتخوان، اعم از دستگاه‌های قدیمی یا مدل‌های جدیدتر، در سیستم‌عامل خود بخشی برای نمایش اطلاعات پذیرندگی دارند. با ورود به منوهای تنظیمات، گزارش‌گیری یا بخش اطلاعات دستگاه، می‌توان کد پذیرنده (که هویت کسب‌وکار است) و کد پایانه (که مربوط به همان دستگاه خاص است) را مشاهده کرد.
این روش برای مواقعی که کاغذ رسید تمام شده یا نیاز به دسترسی سریع به اطلاعات دارید، بسیار کارآمد است. اگر قصد خرید کارتخوان به صورت اقساطی را دارید، در زمان انتخاب دستگاه به سهولت دسترسی به این منوها توجه کنید.
۴. استعلام از طریق سامانه‌های ارتباطی و پشتیبانی شرکت PSP
یکی از مطمئن‌ترین روش‌ها، تماس با مرجع صادرکننده دستگاه است. صاحبان کسب‌وکار باید با شماره پشتیبانی شرکت خدمات پرداخت (PSP) یا بانکی که دستگاه را از آن دریافت کرده‌اند، تماس بگیرند. این تیم‌ها یا کدها را مستقیماً پس از احراز هویت در اختیار فروشنده قرار می‌دهند، یا مسیر دقیق دسترسی به آن‌ها را از طریق منوی دستگاه آموزش می‌دهند.
۵. استفاده از سامانه امور مالیاتی کشور (مخصوص فروشندگان)
از آنجایی که پایانه‌های فروشگاهی جزئی از پرونده مالیاتی کسب‌وکار محسوب می‌شوند، فروشندگان می‌توانند از این سامانه رسمی استفاده کنند. با ورود به حساب کاربری خود در سامانه امور مالیاتی کشور و مراجعه به بخش پرونده‌های الکترونیک و سپس پایانه‌های فروش، صاحبان کارتخوان می‌توانند تمامی پایانه‌های فعال، کد پذیرنده کل کسب‌وکار و شماره ترمینال مربوط به هر دستگاه پوز را به صورت تفکیک شده رویت کنند. این روش، به‌ویژه برای کسانی که چندین دستگاه دارند و یا برای دریافت کارتخوان بدون جواز کسب اقدام کرده‌اند و اطلاعاتشان در سامانه ثبت شده، بسیار مفید است.
۶. مراجعه حضوری به شعبه بانک (آخرین راهکار برای خریداران)
مراجعه حضوری به بانک، سخت‌ترین اما رسمی‌ترین راهکار برای خریدارانی است که به هیچ‌یک از اطلاعات فوق دسترسی ندارند. کارمند بانک پس از دریافت اطلاعات هویتی و بانکی شما، تاریخ، ساعت و مبلغ حدودی تراکنش را جویا می‌شود و با استفاده از مدارک موجود (مانند اس‌ام‌اس برداشت)، فرآیند پیگیری را آغاز می‌کند. لازم به ذکر است که گاهی بانک‌ها برای ارائه مشخصات کامل فروشنده (مانند نام و آدرس)، ممکن است تاییدیه و دستور مقام قضایی را درخواست کنند. اگر به دنبال کارتخوان در تهران یا سایر شهرها هستید، می‌توانید به شعب نزدیک محل سکونت خود مراجعه کنید.
تفاوت کد پذیرنده و کد پذیرنده فروشگاهی
لازم به ذکر است که کد پذیرنده و کد پذیرنده فروشگاهی دو مفهوم مرتبط اما با تفاوت‌های ساختاری هستند:
- کد پذیرنده: شناسه منحصربه‌فردی است که به کل کسب‌وکار یا فرد دارای کارتخوان اختصاص داده می‌شود و برای شناسایی پذیرندگان در سیستم‌های بانکی به‌کار می‌رود.
- کد پذیرنده فروشگاهی: به‌طور خاص برای شناسایی هر دستگاه کارتخوان در یک فروشگاه یا شعبه مشخص طراحی شده است. این کد به هر دستگاه پوز اختصاص می‌یابد و برای شناسایی دقیق تراکنش‌های انجام‌شده در آن دستگاه خاص استفاده می‌شود.
جمع بندی
همانطور که دیدیم، کد پذیرنده و کد پایانه دستگاه کارتخوان چیست؟ این دو شناسه کلیدی برای تضمین ایمنی و شفافیت در سیستم‌های پرداخت الکترونیکی ضروری هستند. شماره پذیرنده، هویت مالک و کسب‌وکار را مشخص می‌کند، در حالی که شماره پایانه، هویت دقیق دستگاهی که تراکنش در آن انجام شده است را تعیین می‌کند. آگاهی از این کدها به خریداران و فروشندگان کمک می‌کند تا در صورت بروز هرگونه مشکل یا مغایرت مالی، فرآیند پیگیری را به شکل دقیق و قانونی پیش ببرند. دامون پوز به عنوان ارائه‌دهنده انواع کارتخوان در کل ایران، آماده خدمت‌رسانی به شما عزیزان است. برای دریافت اطلاعات بیشتر و ثبت سفارش مطمئن، لطفاً از سایت ما بازدید فرمایید
